1. РАТАВАННЕ БУСЛА
Недалёка ад цэнтра аднаго сталічнага горада адной невялікай еўрапейскай крпамятае, бо дахавікі жывуць вельмі-вельмі доўга – адзін наш год для дахавікоў, як адзін месяц, а пасведчанняў аб нараджэнні ў старыя часы не выдавалі.
Носіць Казік старамодны фетравы капялюш-цыліндр чорнага колеру, кароткі чорны сурдут і чырвоныя штонікі – мода на адзенне ў дахавікоў мяняецца не так часта, як у людзей. Затое мае Казік прыгожыя красоўкі на тоўстай рыфлёнай падэшве і мабільны тэлефончык. У красоўках Казіку вельмі зручна бегаць па стромкіх коўзкіх дахах, а па тэлефоне дахавік размаўляе са сваімі сябрукамі, якія жывуць і ў горадзе, і нават за мяжой.
Цяпер дахавікоў у нас засталося няшмат (фактычна толькі два), бо людзі панабудавалі дамы, у якіх пляскатыя дахі. А дахавікам такія дахі не вельмі падабаюцца. Таму і давялося шматлікім Казікавым супляменнікам перасяліцца ў іншыя краі, у розныя Англіі і Ірландыі. У тых краях акурат тады мясцовыя дахавікі ад'язджалі ў далёкую Амерыку, і вызвалілася шмат месца.
А Казік застаўся дома. І найлепшы ягоны сябар Юзік таксама застаўся. Дахавік Юзік жыве ў іншым раёне горада, і сустракаюцца яны з Казікам пераважна на іх дахавікоовыя святы. А калі ім становіцца сумна, то яны размаўляюць адзін з адным па мабільных тэлефончыках. Шкада толькі, што мабільная сувязь яшчэ дарагая, а грошы ў дахавікоў бываюць нерэгулярна, бо не бяруць дахавікоў на сталую працу без дакументаў. І пенсію не плоцяць.
Аднаго разу вырашыў быў Казік дамагацца пенсіі. Пайшоў ён у Пенсійны фонд, грукнуў кулачком па стале і запатрабаваў:
– Пенсію давайце! Я грамадзянін рэспублікі! Я Купалу з Коласам няньчыў, я Цётку гадаваў!
Чыноўніца паглядзела на яго паверх акуляраў і строга спытала:
– А дакументы ў цябе ёсць, хлопчык? Пашпарт, працоўная кніжка, ну, у крайнім выпадку, правы кіроўцы?
– Не, няма, – панура адказаў Казік.
Ну адкуль, скажыце, у дахавіка можа быць працоўная кніжка ці пашпарт, не кажучы ўжо пра правы кіроўцы? Так і застаўся Казік без пенсіі.
Аднойчы, на пачатку восені, Казік адпачываў на сваім гарышчы. Там у яго паміж комінам і трубамі ацяплення стаіць маленькі ложак. Казік ляжаў на ложку і сумаваў. Раптам у адчыненае акно заляцела знясіленае бусляня.
Казік даўно жыў на свеце, а таму паспеў вывучыць шмат моў, у тым ліку і бусліную.
– Хто ты і што табе спатрэбілася на маім гарышчы? – спытаўся Казік па-буслінаму, шчоўкаючы язычком.
– Мяне клічуць Бацік, – праклекатала бусляня. – Я ад сваіх адстаў. Мы ў Афрыку ляцелі. Я прагаладаўся, захацеў жабку злавіць і заблукаў. Ы-ы-ы! Што я буду рабіць?! Я дарогі не ведаю, я ж маленькі яшчэ – толькі першы раз лячу!
– Як жа табе, беднаму, дапамагчы? А ты нумар татавага мабільнага памятаеш?
– Ага. Па-а-амятаю.
– Лічы, пашанцавала табе, хлопча. Дыктуй нумар.
Прадыктаваў Бацік нумар. Датэлефанаваўся Казік да Бацікавага таты, апавёў, што сын-шалапут у яго цяпер знаходзіцца, і дамовіліся яны, дзе буслы пачакаюць Баціка.
Пасля гэтага дахавік выцягнуў з-за коміна геаграфічны атлас і патлумачыў Баціку, дзе тое возера, каля якога яго будуць чакаць суродзічы. Потым выпілі яны малака на дарожку, бананамі закусілі, і бусел выправіўся ў шлях. А Казік лёг на ложак і зноў засумаваў. Вырашыў быў сябру патэлефанаваць, толькі вось грошы на рахунку скончыліся. Яшчэ горш дахавіку зрабілася. Але неўзабаве Казік успомніў, якую добрую справу ён зрабіў, і яму стала лягчэй.
Нечакана ў акно зноў заляцеў Бацік. У дзюбе ён трымаў партманет.
– Трымай! – праклякатаў бусел, – на дарозе знайшоў. Ізноў развітаўся і паляцеў. Гэтым разам назаўжды.
У партманеце дахавік знайшоў шмат грошай. Але наш Казік быў прыстойным і сумленным дахавіком і не мог проста так прысабечыць грошы.
Ён напісаў некалькі абвестак такога зместу: «Знойдзены партманет з грашыма. Гаспадару можна звяртацца па адрасе: вуліца Замкавая, 29, гарышча, направа каля коміна. Спытаць Казіка».
Увечары дахавік расклеіў абвескі на слупах і прыпынках ва ўсім раёне.
Цэлы тыдзень прачакаў Казік. Але да яго ніхто так і не звярнуўся па грошы.
Аплаціў тады дахавік рахунак за тэлефон, набыў красоўкі ў падарунак Юзіку, бо той даўно пра іх марыў, накупляў усялякіх прысмакаў і пателефанаваў сябру:
– Здароў, Юзік! – радасна павітаўся Казік з сябруком. – Тэрмінова прыязджай, у мяне для цябе сюрпрыз.
– Лячу, – адказаў Юзік, і пабег на вуліцу лавіць таксоўку.
І цэлых два з паловай дні балявалі Казік і Юзік. Выпілі бочку квасу, з’елі мех каўбасы. Павесяліліся, адным словам.
2. КАЗІК І ТЭХНІКА БЯСПЕКІ
Казік вельмі любіў глядзець калыханку па тэлевізары. Такая цікавая перадача! У ёй паказваюць мульцікі. А мульцікі Казік, як і іншыя дахавікі, проста абажаў. Усіх гэтых Віні-Пухаў з Пятачкамі, Малых з Карлсанамі, фрэкен Бок…
Да фрэкен Бок у Казіка была нейкая незразумелая любоў. Ён часта казаў свайму найлепшаму сябру Юзіку:
– У нас такіх жанчын няма.
Казік нават збіраўся ехаць у Стакгольм на пошукі фрэкен Бок, і Юзіку давялося прыкласці шмат намаганняў, каб адгаварыць яго ад гэтай не вельмі разумнай задумы.
Свайго тэлевізара ў Казіка не было, але дахавік знайшоў выйсце. Ён залазіў на край даху і, быццам акрабат, завісаў уніз галавой каля суседскага акна. Дзеці ўвечары глядзелі калыханку, і праз акно можна было паглядзець тэлевізар разам з імі. Праўда, давялося доўга прызвычайвацца да таго, што ў тэлевізары ўсё было дагары нагамі. Але гэта ж дробязі ў параўнанні з асалодай ад прагляду ўлюбёнай перадачы.
Вось і сёння Казік заняў сваё месца і павіс уніз галавой, зачапіўшыся за край даху. Дзеці ў залі ўключылі тэлевізар, і па экране забегалі маляваныя героі.
Казік так захапіўся перадачай і развітальнай песняй-калыханкай, што і не прыкмеціў, як заснуў. Прачнуўся ён ад ад моцнага ўдару і грукату. Бумс! Ён сарваўся і ўпаў на суседскі балкон. Калі б унізе не было балкона, то ніколі больш дахавіку не давялося б яшчэ раз паглядзець калыханку. Засталося б ад яго толькі мокрае месца. Казік гэта ведаў дакладна. Зусім нядаўна ў Казікавым доме з трэцяга паверха вывалілася бабулька, і Казік, седзячы на сваім даху, бачыў, як па яе прыязджалі машына «хуткай дапамогі» і паліцыя.
Успомніўшы гэта, Казік аж затросся.
– Бррр!
Неяк ён дабраўся да свайго даху і патэлефанаваў Юзіку.
Праз паўгадзіны сябар са слоікам ліпавага мёду быў ужо каля ложка Казіка.
– Будзем лекаваць цябе мёдам, – сказаў Юзік. – Дапамагае ў дзевяноста дзевяці адсотках ад любой хваробы.
І сапраўды, раніцай Казік быў як агурочак, бадзёры і вясёлы.
Юзік, які правёў усю ноч побач з сябрам, пачаў яго прабіраць:
– Будзеш ведаць, як парушаць тэхніку бяспекі.
– А што такое тэхніка бяспекі?
Казік заўсёды, калі чаго ня ведаў, пытаўся ў Юзіка. Юзік шмат гадоў пражыў на даху гарадской бібліятэкі і лічыўся сярод дахавікоў вельмі начытаным і разумным. Ён бы і надалей жыў на бібліятэчным даху, але бібліятэка пераехала ў новы будынак, стары будынак пачалі рэстаўраваць і Юзік мусіў адтуль з’ехаць, бо рэстаўратары заміналі нармальна жыць.
