Клара Ксенофонтова - Эɮэрдэлэр. Баɮа санаалар. Анабыллар

Название:	Эɮэрдэлэр. Баɮа санаалар. Анабыллар
Автор:	Клара Ксенофонтова
Жанр:	Стихи и поэзия
Серии:	Нет данных
ISBN:	Нет данных
Год:	2019

О чем книга "Эɮэрдэлэр. Баɮа санаалар. Анабыллар"

Ааптар эҕэрдэ суруктара, баҕа санаалара, анабыллара – бэлэм халыыптара – олох үөрүүлээх, дьоро түгэннэригэр эбэн-сабан, идиэйэ ылан, чугас дьоҥҥутун эҕэрдэлииргитигэр, туттаргытыгар көмө-тирэх буолуохтара.

Бесплатно читать онлайн Эɮэрдэлэр. Баɮа санаалар. Анабыллар

ОҔО АЙМАХХА ЭҔЭРДЭ

Саҥа киһи кэлбитинэн

«Саҥа киһи күн сирин…»

Саҥа киһи күн сирин

Сирэм күөх таһаатыгар

Одун хаантан уураахтанан,

Чыҥыс хаантан ыйаахтанан

Олох суолун салгыы кэлбит

Үөрүүтүгэр муһуннубут,

Алыс үөрбүччэ-көппүччэ

Алгыс баһын сыалаатыбыт.

Ийэлээх аҕаҥ

Илгэлээх тапталларыгар бигэнэн,

Остуоруйа дойдутунуу

Олус дьоллоох оҕо саастан,

Кэрэни кэрэхсиир,

Үтүөнү өйдүүр

Киһи киэнэ кииллээҕэ буол!

Саха саргытын салайар

Сайаҕас санаалан,

Киһи кэскилин тэрийэр

Киэҥ мэйиилэн!

«Орто дойду ыалыгар…»

Орто дойду ыалыгар

Олох аанын тэлэйдэ.

Күүтүүлээх күндү киһибит,

Киирэн кэллиҥ бэбээрэн.

Ийэҥ, аҕаҥ тылларын

Эккэр-хааҥҥар иҥэрэн,

Киһи бэрдэ эн буолаар,

Киргэ-хоххо сыстымаар.

Эдэртэн эйэтин,

Кырдьаҕастан алгыһын,

Эгэлгэ кэрэтин ылынан,

Эриэккэс олоҕу олороор.

Кырдьаҕаска-кыаммакка

Көмөҕө өрүү кэлэр

Элэккэй, эйэҕэс

Эрчимнээх сүрэхтэн!

Саргылаах санааланан,

Саҥаны айар кыахтанаар,

Уйгуну сомсор

Улуу олохтоноор!

Төрөөбүт күҥҥүнэн Биир сааскынан

Биир сыл ааспыт

Күндү көмүс күөрэгэйбит

Күн сирин көрбүт

Бэлиэ күнүттэн.

Биир сыл ааспыт

Сүрэх күүскэ битийэн,

Бэлиэр ийэ, аҕа дэтэн,

Сиэлэ-хаама сылдьыбыппыт.

Ийэҥ истиҥ сыһыана

Иэйэхсиккэ тэҥнэстин,

Аҕаҥ амарах кыһамньыта

Айыыһыттыы арыаллаатын!

Ыарыы ыалласпатын,

Тумуу тумуннун!

Дьоллоох оҕо саастан,

Күн-түүн ахсымнык улаат!

Түөрт сааскынан

Чөмчүүк саас биир бэлиэ кэминэн —

Түөрт сааскын томточчу туолар,

Чэмэлкэй күннүү сыдьаайар

Түөрэҕиҥ түстэммит күнүнэн!

Күн өрүү бу курдук көрүөхтүн,

Күөх халлаан күлүмнүү күлүөхтүн,

Оҕо саас тырымнас сулуһа

Олоххор үөрүүнү үксэттин!

Улаата охсоҥҥун чугас дьоҥҥор

Туһа киһитэ эн буолаар,

Аймах дьоҥҥун ааттатаар

Үтүө, кэрэ тылынан!

Дьоллоох оҕо саастан

Дьону түмэр дьоҕурдан,

Чугастаргын чуоҕут,

Ыраахтаргын ыксалат.

Аҕыс сааскынан

Саһарҕа сааскын айхаллыы

Оҕо аймах тоҕуоруста,

Сандалы остуол тула

Эдэр-эмэн муһунна.

Күннүүн тэҥҥэ тэйэ оонньуур

Күлэр-үөрэр күҥҥүнэн!

Лыахтыын бииргэ көтөр-дайар

Көмүс, алтан кэмҥинэн!

Оҕо сааһыҥ мичилийэ

Сырдыкка, кэрэҕэ сирдээтин,

Үөрэҕи, билиини батыһар

Үтүө-мааны киһи дэттин.

Аймах дьонуҥ тоҕуоруһан,

Алгыс баһын сыалыыбыт.

Чырып-чырып чыычаахпытын

Чэгиэн турукка салайабыт.

Үөрүүҥ үрдүү турдун,

Үрдүгүнэн үргүөр үргүйбэтин!

Аламай күн тулаҕын сырдаттын,

Анныгынан аргыар аргыйбатын!

Уол оҕоҕо

Уол оҕо буолан уруйдаммыт

Ураты күҥҥүнэн,

Уон икки сааскынан

Уруй-туску аныыбыт!

Ириэнэхтэн иҥнибэт,

Тоҥтон толлубат,

Улахаҥҥа уолуһуйбат,

Кыраҕа кыһаллыбат

Уол оҕо чулуута,

Элик киэнэ бэрдэ буол!

Быстыбат бырдылан,

Эстибэт сэниэлэн!

Кыыс Куоҕа

Сиртэн сэрбэйиэххиттэн

Симээн улаатыннарбыт,

Симэх от курдук сэгэйбит

Сибэкки кэриэтэ кыысчааммыт!

Аламай күн айхалы аҕалла,

Турбут күн тускулу туһаайда.

Аймах-билэ дьонуҥ

Төрөөбүт күҥҥэр муһунна.

Кыыс оҕо кылааннааҕа,

Күн сиригэр көрүөхтэн эрэ

Кылбардыыр көмүһэ эн буол!

Ыраас күннүү күлүмнээн,

Ырыа кэриэтэ тырымнаан,

Харах көрөн сэргиир,

Кулгаах истэн чөрөҥөлүүр

Кэрэ симэҕэ буола улаат!

Тас көстүүнэн эрэ муҥурдаммакка

Ис дууһаҥ эмиэ сылааһынан илгийдин!

16 сааскынан

Уон алта сааскынан

Уруу-аймах дьонуҥ

Хоолдьуктуун хоҥкуйан,

Сүһүөхтүүн сүгүрүйэн,

Уруй тылларын утары уунабыт,

Айхал тылларын аныыбыт!

Дьоһуннаах суолу тутуһан,

Олох киэҥ аартыгын арыйан,

Саха саргытын салайсар

Сайдам санаанан салаллаар!

Ыарахаттартан чаҕыйбакка

Ыллыктаах суолунан айаннаар,

Тоҥтон толлубакка

Тулхадыйбат суолу тутуһаар.

Олоххор көрсөр эксээмэннэриҥ

Кэхтибэт кэскилгэ сирдээтиннэр,

Олох бары оллура-боллура

Киэҥ көҕүстээх оҥордуннар!

Оҕо көмүскэлин күнүнэн

«Оҕо баар буолан күн күлэр…»

Оҕо баар буолан күн күлэр,

Оҕо баар буолан сир симэнэр,

Оҕо баар буолан дьон дьоллонор,

Оҕо баар буолан олох салҕанар.

Оҕо чаҕаархай күлүүтүнэн күммүт саҕаланар,

Оҕолор тустарыгар ийэ-аҕа долгуйар.

Оҕо туһугар олохпут салҕанар,

Оҕо көмүскэлин күнүнэн!

«Эргиллибэт ойор күннээх…»

Эргиллибэт ойор күннээх

Оҕо сааспытын санатар

Биһиги көмүс чыычаахтарбыт,

Оҕолорбут, сиэннэрбит!

Хас ыал аайы

Оҕо чаҕаарар саҥата чугдаардын,

Үөрбүт харахтара,

Хааман тоотоҥнуура,

Илиитин уунан даллатара,

Минньигэстик саҥаран чуопчаарара

Сүрэхпитин сылаанньыттын.

Ыраас халлааннаах,

Чаҕылхай күннээх,

Дьоллоох оҕо саастаах буоллуннар,

Оҕо ымыыта

Ыал ахсын

Кэлэ турдун,

Олоххо аартыктара арылыннын,

Ааты ааттатар

Ыччаттар буоллуннар!

Оҕо көмүскэлин күнүнэн!

Уһуйааны бүтэрбиккинэн

Күндү оҕобут!

Дьокуускай куораттааҕы «Кэскил» уһуйааныттан оскуолаҕа атаарар үөрүүлээх күҥҥүнэн эҕэрдэлиибит! Саҥа, ураты эйгэҕэ үгүс-элбэх доҕоттордонуоҥ, араас дьиктини билиэҥ диэн эрэнэбит. Сайдыылаах өйдөөх-санаалаах, үтүө сиэрдээх-майгылаах чөл киһи буола улаат. Эн тускар олус кыһаллар төрөппүттэриҥ, иитээччилэриҥ үтүө баҕа санаалара туола турдун! Хас биирдии күнүҥ саҥаттан саҥаны арыйан, үрдүккэ, үтүөҕэ, билиигэ тардыһыыга ананнын!

«Кэскил» уһуйаан иитээччилэрэ

Оскуолаҕа киирбиккинэн

«Көмүс дуйдаах күһүннүүн…»

Көмүс дуйдаах күһүннүүн

Аргыстаһан, көтөн-дайан,

Тиийэн кэллэ мичилийэн,

Билии күнэ биһиэхэ.

Оҕо аймах мустан

Оскуолаҕа субуста,

Учууталлар долгуйан

Уруй-айхал эттилэр.

Баанчык, көстүүм кэтэҥҥин

Олус долгуйан, кэтэһэн,

Кырачаан киһи,

Оскуолаҕа эн бардыҥ.

Учууталыҥ кэпсээнин

Болҕойоҥҥун истээр дуу,

Уһуйааныҥ үөрэҕин

Умсугуйан ылынаар.

Үөрэх-билии аартыга

Үрдүк чыпчаалларга сирдээтин!

«Үөрэх суола тыргыллар…»

Үөрэх суола тыргыллар,

Ыраах айан субуллар,

Күүстээх үлэ, сырдык ыра

Хамсанарга ыҥырар.

Олус сырдык, олус кэрэ,

Оҕо сайдар биһигэ,

Оскуолабыт киэркэйэн,

Аанын киэҥник арыйар.

Чоҕулуҥнас харахтаах,

Мэник-тэник бэйэлээх

Кыра киһи айманан,

Оскуолаҕа эн кэллиҥ.

Билии киэҥ аартыгар

Эрдээхтик хардыылаар!

Барҕа баайы сомсоҥҥун

Үрдүккэ дабайаар!

«Сонуну, саҥаны биллэрээри…»

Сонуну, саҥаны биллэрээри,

Сайдыы суолун тутуһуннараары,

Алгыс этэн, тэрийэн

Атаардыбыт эйигин.

Аан дойдуну анаараҥҥын,

Арыйаар саҥаттан саҥаны,

Үөрэхтээх бэрдэ буолаҥҥын

Үтүө үлэһит аатыраар!

«Көмүс күһүн угуйда…»

Көмүс күһүн угуйда

Билии-сайдыы аартыгар,

Оҕо дьону ыҥырда

Үөрэх сырдык кыһата.

Күүппүт кэрэ кэмиҥ

Тиийэн кэллэ тигинээн,

Кыра бэйэҥ дьоһумсуйан,

Тэтэрээт, суумка кыбыныаҥ.

Сайдыылаах үйэ тэтиминэн

Саҥа саҕахтары арыйан,

Үөрэх, билии ыллыгынан

Үөһэттэн үөһэ эн дабай!

Тиһэх чуораанынан, ситии-хотуу аттестатын ылбыккынан

«Сибэкки тутуурдаах турбуккут сиэттиһэн…»

Сибэкки тутуурдаах турбуккут сиэттиһэн,

Кырачаан бэйэҕит улахан суумкалаах,

Күн үөрэ мичээрдээн эһиэхэ кыттыһан,

Бастакы чуорааны тыаһатар курдуга…

Ол кэмнэр өйгүттэн сүппэккэ

Олоҕуҥ биир бэлиэ кэрдииһэ буоллуннар,

Оскуолаҥ, учууталларыҥ үөрэхтэрэ

Олох күөнүгэр сирдээтиннэр!

Ситии-хотуу аттестатын ылыыҥ

Бүгүҥҥү күнүнэн бүппэтин,

Сир-халлаан хайа да муннугар

Ситиһии сиэттиһэ сырыттын!

«Уорсуйар улуу байҕал…»

Уорсуйар улуу байҕал

Көҕөрүмтүйэн көстөр

Киэҥ-нэлэмэн таһаатыгар

Уруйдаан-айхаллаан атаарар

Долгутуулаах күммүт үүннэ.

Оскуоланы бүтэрдиҥ,

Олоххо син уһуйулуннуҥ.

Эн иннигэр аны арыллар

Эндирдээх кини аана.

Следующая страница

С этой книгой читают

Небо надо мной. Стихи

Ольга Пахомова

Каждая жизнь пропитана цветочным ароматом, запахом чьей-то любви. В каждом стихе есть чья-то жизнь, прожитая или только начинающаяся, каждый стих несет в себе истинную правду обо всем сбывшемся и несбывшемся…

Читать

Гордимся нашей Родиной! Стихи о России для малышей и не только…

Елена Королевская

Книга Елены Королевской – замечательный пример настоящего, глубокого патриотизма, не нарочитого, провозглашаемого на митингах и демонстрациях, а подлинного, идущего из глубины души – того, что и называется простыми словами «любовь к своей Родине». Но самое ценное – каждая строчка любого из этих стихотворений учит патриотизму юные души, маленьких граждан великой России, которые еще только постигают науку любви к Родине. В том числе и с помощью пре

Читать

Стихи кассового аппарата. Визуальная поэзия

Эдуард Кулемин

Кассовый чек несет в себе информацию статистического свойства, но при этом цифры и буквы на нем упорядочены, что придает ему сходство с поэтическим произведением. Автор дополняет реальный изобразительный ряд асемическими письменами и абстрактными символами. Слова, буквы, цифры и росчерки наслаиваются друг на друга, образуя единую многосмысловую структуру. Автор выступает в роли своего рода «переводчика» с языка экономической конкретики на язык эк

Читать

Цветочек аленький. Поэзия чувств

Николай Лудков

Любовь снимает все Заклятья прежние, И злого колдовства закончен пир. Цветочек аленький – Подарок маленький, Но как меняет он весь этот мир.

Читать

Илья из муромских лесов. Былина

Борис Ефремов

Автор современной былины про Илью Муромца просит читателей не казнить его, а подать звонкие гусли, собраться всем в тесный кружок, не спешить расходиться по делам и вволю подышать глубиною лесов и ширью полей русских. Поэт не обманет вас – во всей красе предстанет в былине Киевская Русь времён Владимира Солнышка, в полный рост встанет русский богатырь Илья, с его небывалой силой, простоватой душой, но такой чистой и живой совестью, что можно буде

Читать

Бесстрашная помощница для дьявола

Виктория Свободина

Устраиваться на работу – дело нервное и хлопотное, а в моем случае еще и интимное. Там просто компания… специфичная, работодатель эксцентричный. И вот вопрос: как пройти собеседование, если на вакантное место конкурс огромный, твой возможный босс – само зло, порок и искушение во плоти, а ты явно не соответствуешь требованиям?

Читать

Почему и куда вы идете. Рабочая тетрадь по терапии принятия и ответственности, или Как осознать свои ценности и достичь поставленных целей

Дэниел Дж. Моран Сири Минг

В современной жизни c ее сумасшедшим темпом, огромными информационными потоками присутствует неимоверное количество отвлекающих факторов. Зачастую мы живем не свою жизнь, чувствуем себя потерянными и неудовлетворенными. Каждый день мы стараемся сосредоточиться на чем-то важном для себя, но всевозможные препятствия и помехи сбивают нас с пути. Социальные сети делают упор на яркие картинки успешной жизни: нужно всегда жить по принципу «быстрее, выш

Читать

Презумпция невиновности

Скотт Туроу

Помощник окружного прокурора Расти Сэбич сделал успешную карьеру, но вот личная жизнь у него не сложилась. Устав от натянутых отношений с женой, он заводит короткий роман с коллегой – молодой и амбициозной ассистенткой Кэролайн.Ситуация резко меняется, когда Кэролайн неожиданно убивают. Взявшись за расследование ее смерти, Расти пытается запутать дело. Однако когда их интрижка перестает быть тайной, Сэбич из следователя превращается в главного по

Читать