Кадыр Абакиров - Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Бабалардын Урпагы. 3 китеп
Название: Бабалардын Урпагы. 3 китеп
Автор:
Жанр: Сказки
Серии: Нет данных
ISBN: Нет данных
Год: 2020
О чем книга "Бабалардын Урпагы. 3 китеп"

Акын, жазуучу К. Абакировдун бул китеби тээ береги 1900 жылдары жазылып бүтүп, китеп катары жердештерине таратылып, бир канча жолу оңдолгон. Китеп Тоң районундагы Темир-Канат айлйнйн Беккулу атадан тараган тукумдары жөнүндө кызыктуу баян курат.Автордун тили жатык кызыктуу берилип окуган адамды өзүнө тартып турат. Автор байыркы ата-бабалары жөнүндө 4 китепти жазган. Бул китеп анын үчүнчүсү болуп саналат. Ал чабандын баласы болгон. Анын балалыгы, жаштыгы бүтүндөй тоо арасында өттү. Автор мына ошол кезин ырга салып берет.

Бесплатно читать онлайн Бабалардын Урпагы. 3 китеп


Темир- Канат айлымын,

Тектиринде теке жайылат.

Колотунан кой маараса,

Койчуманы аны кайырат.


Дүбүрттөгөн жылкылар,

Дүңгүрөмөдөн кайрылат.

Жылкычы айдап малдарын,

Жылгадагы жолго салат.

Койлор маарап үн салса,

Туулган жердин үнү угулат.

Асмандан бүркүт шаңшыса,

Ата- журт күүсү туюулат


Өмүрүм учат кайда ашыга,

Өкүнүчкө кабылгансып өчпөйүн

Дүр-дүнүйөм айлыма китеп жазып,

Дүңгүрөтө дүбүрт таштай өтөйүн.


«Арпа- Тектир, Ат-Жайлоо,

Колхоздун жери болгондур.

Күркүрөп аккан кең Көк-Сай,

Өрөөнү малга толгондур».

Бала күнүбүздө сүйүктүү Саяк агайыбыз биздин классик улуу акын, жердешибиз Жусуп Турусбековдун «Ленин жолу» деген ырын жаттатып айттырып калчу эле. Ошол ырды мен ушул күндө да ар бир сабын калтырбай айтып бере алам. Жусуптун жогорудагы төрт сап ыры мен үчүн керемет ыр. Бул куплеттеги Арпа-Тектир, Ат-Жайлоо деген жерлердин аттарын жазганы бизге ыйык табылгыс, калтырып кеткен таберик болуп жатпайбы. Биздин жайлоого акын келсе керек же, болбосо, эмне үчүн Арпа-Тектир, Ат-Жайлоо деп жасмак эле. Улуу акындын биздин жайлооубуздун атын атап кеткени кандай сонун нерсе! Бул биздин ата-бабабыз жайлап, кыштаган балалыгыбыз, бүт өмүрүбүз өткөн ата-конушубуз. Кереметтүү туулуп-өскөн жерибиз. Анан кантип, биз үчүн ушул ыр ыйык болбосун. Болгондо да улуу акын классиктин колу менен жазылып жатпайбы. Менимче улуу акын ушул жерди бала чагында бир канча жолу аралап өтүп, жакшы элестерди эсинде сактап калса керек. Ошол үчүн ырында жазып жатпайбы. Анткени туулган жердин ар бир карыш укум бөлүгү ар бир асыл адамы баарыбыздын байлыгыбыз, ошол үчүн туулган жер, Ата Мекен башталып, куралып жатпайбы. Мен бала чакта Көк Сай жерине суктанаар элем. Анткени ушул жерди Жусуп аралап кеткен жер болуп жатпайбы. Акындын ушул жерде өсүп төрөлгөнүнө суктанаар элем. Бул жерди ыйык жер деп эсептегем. Кийин ушул жердин көп жерин жөө аралап баскам. Анткени улуу акын Жусуп баскан жерди көргүм келген. Акындын аралап баскан жерин басайын дегем. Ошол ыйык жерди көрөйүн дегем. Ушул жерлер менин көзүмө өтө ыйык көрүнгөн

Жусуп үркүндөн кийин томолой жетим калып, көрбөгөн кордукту көрөт.

Көк-Сайдан дагы бир белгилүү акын чыгат, ал Жума Жамгырчиев болгон. Экөөнүн аты кыргыз адабиятында белгилүү. Бул жерден Жусуптун аталаш инисинин баласы, үч жолку баатыр Таштанбек Акматов, дагы белгилүү малчы, СССР дин мамлакеттик сыйлыгынын ээси Мина Кылжыров төрөлгөн. Бул чабандардын атак-даңкы да кыйлага кетпедиби. Ал эми акын Жусупту бүткүл Кыргызстандын көп улуттуу эли билет десе болот. Анткени анын чыгармаларын мектептеги ар бир окуучу окуп, жаттап, өмүр баянын шарылдата айтып жатпайбы. Акындын чыгармалары жалпы эл үчүн чоң рухий байлык.

Мен ыр жазууну үчүнчү класстан баштагам. Эң биринчи ырым көгүчкөн жөнүндө жазсам керек эле. Кулуке агайым менин ырларымды доскеге жаздырып, аны балдар дептерине көчүрүп, ошол жерден оңдоочу эле. Ошол күндөр али эсимден кетпей турат. Убакыт болсо өткөн күн жөнүндө эскерүү баян жазам го. Айыл жөнүндө үч китеп жаздым, эми төртүнчү китеби калды. Аман болсок аны да жазаарбыз.

Ошентип улуу акын Жусуп Турусбековдун төрт куплет ыры мен үчүн керемет ыр, аны көөнүмдөн чыгарбай, көкүрөгүмдө түйүп, аздектеп келем. Биз өскөн жайлоолорду, алтын балалыгыбыз өткөн жерлердин атын ырга салганы үчүн акын Жусупка миң мертебе алкыш !!!


«Арпа- Тектир, Ат – Жайлоо»


Албетте жердештеримин баардыгы бул китептерди окуп чыгат деген ойдон алысмын. Өмүрүндө бир китепти окубаган, китепке такыр берилбеген адамдар четтен эле чыгат. Аларды кантип китеп оку деп айтасың. Аларга малынын көп болгону, малынын туягы арбап элден бай жашоону каалайт. Китеп, обон, маданият ал башкача кеп. Ал адамдын жан дүйнөсү, же духовный байлыгы. Духовный бай адам баардык кезде бай болот. Духовный байлыгы жок адам жылаңач жарды адам. Мен жердештериме бул китепти сөзсүз түрдө окуп чыккыла деп айтпайм. Ал ар биринин өз эрки.

Мисалы өткөндөгү жетекчилер анын бир туугандары Чынгыздын чыгармаларын, Манас китебин өмүрүндө окуган эмес экен. Анан анда кайдагы духовный байлык Анын көзү эч нерсеге тойбойт. Ал канчалык бай болсо да, ошончолук итке минген духовный жактан жарды адам. Ошол үчүн алардын эч бир жакшылыкты күтүүгө болбойт. Өлкө жетекчилери керт башын ойлоп, журтту азапка салып эле келетпайбы. Бири чет жакка сайгактап качса, бири өзүнөн мурункусун түрмөгө камап. Анан кайдагы эл, кайдагы духовный байлык.

Ээ кудайым мен десең эл башчыга акыл бере көр! Эл башчы бузулса, эл бузулат, Журт башчы бузулса, журт бузулат. Башканы айтпай эле, өзүбүзгө келеличи. Хан Шырдакбек энесинин тилин албай, акылы жок аялынын тилин алып эмне болду? Акылы жок аялдын тилин алса, ошентип алтын байлыкты ала качып, эл журттан бөлүнүп, бир үңкүргө жашынат. Акылы жок туугандарынын тилин алса, жерин сатып, элди кырып, конуш издеп, чоочун жакка качат.

Манастагы алты арамдын жоругун, Көзкаман, Көкчөкөздү эстейличи. Демек элибизде азыр желе ошолр бар экен. Эл журт биз ошолордон сактаналы? Булардын жоругу караңгы түн менен кетсин. Башка кепке келеличи.

Кыскасы бул китепте өткөн ата-бабанын кубанычы, арманы, тилеги, кайгы капасы жазылгандыр. Бул китепте кечөөкү эле тирүү жүрүп көзү өтүп кеткендердин элеси аз да болсо жазылгандыр. Ошолордун элесин окуп, аларды эскерип алсаңар мен үчүн чоң кубаныч болот.

Азыркы жаштар тельефон чукуу менен алек. Мейли чукусун. Интернетке кирип, билимин өркүндөтсө, анда жакшы.


ЖЕРДЕШТЕРГЕ


Китеп бердим жердештерге Жогору кеткен атоолор төмөнкү:

Окуй жүрсүн анда-санда. 1. Баласы:


Ата-баба санжырасын, 2. Атасы:

Айта жүргөн жакшы да. 3. Чоң атасы:

Чыгарманы кор кылып, 4. Бабасы:

Чыла жерге таштаба! 5. Кубарысы:


Сабалатып санжыраны 6. Жотосу:

Сабын айткын башкага. 7. Жетеси:

Акылдуулар санжырадан, 8. Кылысы:

Аңыз кылып сөз таштайт. 9. Кыштымы:

Акылы жок кургурум,

Айтаарына кеп таппайт.

Санжыралуу баянды, Атадан төмөн кеткени мындай:

Тукумдарга калтырган. 1. Ата.

Анткени ал китепте, 2. Бала.

Аталар аты жазылган. 3.Небере.

«Жети атаңды сүргүн»,-деп 4.Чөбүрө.

Жети мурас сакталган. 5.Шыбыра.

«Бабалар жолун үйрөн» деп, 6. Тыбыра.

Балдарына тапшырган 7. Томпок.

Ата-тегин билбеген 8. Тоңгок.

Ата атын жоготот. 9. Жат.

Ата атын жоготкондор,

Аты аталбай кор болот.

***

Адырда учкан чакчыгай,

Арылап сызат карматпай.

Адамга уят болбогун,

Ата текти айта албай.


Бурулушта карагай,

Бузуку кеткен кыя албай.

Жети атаңды жаттап ал,

«Жетим уул»-деп аталбай.

***


Булл китеп жөнүндө кыскача пикир


Авторду бала күнүмдөн бери билем. Ал ошол мектепте окуп жүргөн чагында эле чыгармачылык менен алектене шугулданып, китепти көп окуур эле. Бала күнүнөн бери ыр жазганды таштаган жок.

Заман өзгөрдү, көптөгөн чыгармачыл адамдар өздөрүнүн жазгандарын таштап, чыгармачылыгынан кол үздү.. Ал эми Кадыр Абакиров калемин таштаган жок. Автор дүйнөлүк улуу чыгармаларды берилүү менен окуп чыккан. Анын жазгандарында ошолордун таасири байкалат. Автордун мүнөзү токтоо, ой жүгүртүүсү өтө терең, ар бир нерсени өтө этият баамдап, андан жакшы тыянак чыгара алат. Ошол үчүн анын чыгрмаларында учкул сапаттар бар экендигинин баамдоого болот.


С этой книгой читают
Ыйык китептер Тоорат, Забур, Инжил, Куран жана Мухаммед пайгамбардын осуяттары учкул сөз эмей эмне. Алиги касиеттүү ыйык китептеги Сулайман пайгамбардын «Накыл сөздөр», «Насаатчы китеби» азыркы күндө да, келечекте да эч убакта таасирин жоготпой турган, колдон түшпөс улуу китеп экенин баардык кы-лымдын ойчулдары жазып жана айтып келатпайбы. Бул өлбөс-өчпөс улуу китептин кээ бир касиеттүү сөздөрүн улуу жазуучулар өз китептерине баш сөз кылып алышка
Акын, жазуучу К. Абакиров бул китеби аркылуу байыркы ата-бабаларынын санжырасын кызыктуу түрдө баяндап бере алган. Анда Ырыскандан тартып, Чынгыз хан доору, Тагай бий, Төрөкочкор, Беккулу, Бүтөбай, Щоңко,Уралы, Баястан аталардын баянын кеңири түрдө жазып бере алган. Китеп ары кызыктуу, окуялуу келип, балдардын тили менен назик жазылган. Чыгарманы окуп байыркы ата-бабанын санжырасын көп жерин иликтеп билип алса болот. Автордур жомоктору, ырлары, а
Акын, жазуучу К. Абакиров бул китеби аркылуу байыркы ата-бабаларынын санжырасын кызыктуу түрдө баяндап бере алган. Анда Ырыскандан тартып, Чынгыз хан доору, Тагай бий, Төрөкочкор, Беккулу, Бүтөбай, Щоңко,Уралы, Баястан аталардын баянын кеңири түрдө жазып бере алган. Китеп ары кызыктуу, окуялуу келип, балдардын тили менен назик жазылган. Чыгарманы окуп байыркы ата-бабанын санжырасын көп жерин иликтеп билип алса болот. Автордур жомоктору, ырлары, а
Кто не знает сказок известного издателя русских народных сказок А.Н.Афанасьева? На них выросло не одно поколение. На первый взгляд, в них нет ничего особенного: сюжеты о богатырях, зверях, бабе-яге… Мы так привыкли к ним, что редко стараемся заглянуть в глубину.Это сделал современный сказочник Александр Александрович Шевцов. Будучи профессиональным психологом, он вслед за известным исследователем сказок Владимиром Яковлевичем Проппом постарался з
Сказка-рассказка в стихах для маленьких и не маленьких детей.
Очень хорошая сказка о первых проблемах и горестях, о первой битве, об ответственности и любви, о настоящей дружбе и взгляде со стороны на чужую жизнь. Сказка о том, как легко можно упасть почти на самое дно, но не только победить все напасти, но и обрести друга на всю жизнь.
Поучительный рассказ-сказка для малышей о том, что любой, даже самый маленький, способен совершить большое и очень важное дело.
В этот сборник вошли рассказы русских писателей-классиков, в том числе и малоизвестных, объединенные темой Рождества и Святок. Во многих произведениях особенно значимым мотивом является утверждение христианских добродетелей.
Все мы находимся в диалоге со своей совестью и отражением её в мире окружающем. Эта книга для подлинных ценителей красоты, какой бы она не была: в в слове, в музыке, в живописи. Автор живописует внутренний мир человека, его красоту и уродство. Почему "Диалоги с людьми"? Человек тот, кто милосерден и здрав духом, и книга именно об этом.
Лара мечтает о роскошной жизни респектабельной жены миллионера. Дело за малым: найти богатого супруга. Пока же правильный мужчина не клюнул, девушка зарабатывает своим… нет, не телом... хитрым, изворотливым умом. За хороший гонорар может и невесту изобразить, и даже до свадьбы дело довести. А то что фиктивный жених начинает нравиться до стенокардии, так это пустяки, главное платит хорошо!
Очередной отбор невест заканчивается плачевно – меня силой забирают в чужую страну, чтобы принудить к участию в этом безумном фарсе. Я сделаю все, чтобы сбежать, чтобы вернуться домой, к жениху, даже если придется откусить руку дракону! Даже если он так порочно красив. Даже если кто-то решил, что мы идеально подходим друг другу и связал нас истинной меткой! Даже если я без него умру.. ---. От автора: *сильные эмоции *чувственно, жарко, откровенно