Ибадулла Самандарович Байджанов, Махмуд Ибадуллаевич Самандаров - Эргономика асослари «инсон -машина -муҳит» (ўқув қўлланма)

Эргономика асослари «инсон -машина -муҳит» (ўқув қўлланма)
Название: Эргономика асослари «инсон -машина -муҳит» (ўқув қўлланма)
Авторы:
Жанры: Руководства | Другие справочники | Техническая литература
Серии: Нет данных
ISBN: Нет данных
Год: Не установлен
О чем книга "Эргономика асослари «инсон -машина -муҳит» (ўқув қўлланма)"

Қўлланмада «инсон-машина- муҳит» тизимининг хусусиятларини ҳисобга олишнинг асосий тушунчалари ва асосий қоидалари, шунингдек, атроф-муҳитни лойиҳалаш жараёнида эргономик масалаларни ҳал қилиш йўллари кўриб чиқилади. Эргономиканинг усуллари ва техник воситалари кўрсатилган. Aнтропометрияга қўйиладиган асосий талаблар, шунингдек, иш жойларининг эргономик параметрларини ҳисоблашда антропометрик маълумотларни ҳисобга олиш қоидалари таъкидланган.

Бесплатно читать онлайн Эргономика асослари «инсон -машина -муҳит» (ўқув қўлланма)


Редактор Махмуд Ибадуллаевич Самандаров


© Ибадулла Самандарович Байджанов, 2023

© Махмуд Ибадуллаевич Самандаров, 2023


ISBN 978-5-0059-8274-2

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Эргономика асослари

«инсон-машина-муҳит»

(ўқув қўлланма)

Муаллифлар


Тақризчилар

А.С.Уралов Самарканд Давлат архитектура-қурилиш институтининг «Архитектуравий лойиҳалаш”кафедраси профессори, архитектура фанлари доктори


М.Б.Сетмаматов Урганч Давлат университетининг « Архитектура» кафедраси мудири доцент, архитектура фанлари номзоди


Урганч Давлат университетининг Техника факультети, архитектура кафедраси профессори, Фахрий фан доктори, Фан ва техникада хизмат кўрсатган арбоб, Фан ва таълимда хизмат кўрсатган ходим, Байджанов Ибадулла Самандарович, Зодчий кичик корхонаси директори Самандаров Махмуд Ибадуллаевич томонидан


Эргономика асослари «инсон-машина-муҳит»

(ўқув қўлланма)

АННОТАЦИЯ

Қўлланмада «инсон-машина- муҳит» тизимининг хусусиятларини ҳисобга олишнинг асосий тушунчалари ва асосий қоидалари, шунингдек, атроф-муҳитни лойиҳалаш жараёнида эргономик масалаларни ҳал қилиш йўллари кўриб чиқилади. Эргономиканинг усуллари ва техник воситалари кўрсатилган. Aнтропометрияга қўйиладиган асосий талаблар, шунингдек, иш жойларининг эргономик параметрларини ҳисоблашда антропометрик маълумотларни ҳисобга олиш қоидалари таъкидланган.

Талабалар ва университет профессор-ўқитувчилари учун мўлжалланган.

КИРИШ

Инсон меҳнат фаолиятининг шароитлари, усуллари ва ташкил этилиши ўзгармоқда, шахс томонидан қўлланиладиган техник воситалар ўзгармоқда, инсоннинг меҳнатдаги вазифалари, роли ва ўрни ҳам ўзгариб бормоқда. Меҳнат қуроллари кўпинча шу қадар мураккаб (таркибий ва функционал) ва иррационал тарзда ишлаб чиқилган бўлиб, улардан фойдаланиш одам учун қийин бўлади. Шунга кўра, турли тарихий босқичларда меҳнат фаолиятини ўрганишнинг маълум жиҳатлари биринчи ўринга чиқади.

Йигирманчи асрнинг бошларида меҳнат фаолиятининг мураккаб турлари: автомобил, локомотив, трамвай ва бошқаларни бошқариш пайдо бўлганда, реакция тезлиги, идрок этиш ва инсоннинг бошқа ақлий жараёнларига талаблар кучайди, меҳнат психологияси пайдо бўлди.

Aтроф-муҳитни лойиҳалашнинг ижодий жараёни, бир томондан, сезги ва спонтанликка, иккинчи томондан, ахборот ва методологияга асосланади. Дизайнер (дизайнер, архитектор) санъат ва фактлар ўртасидаги мувозанатга ўхшайди.

Эргономика асослари касбий тайёргарлик циклидаги касбий курслардан биридир, чунки улар энг муҳим қисмини ташкил этадиган асбоб-ускуналар элементлари ва комплексларини лойиҳалашнинг асосий тамойиллари ва усулларини ва атроф-муҳитнинг мавзу мазмунини очиб беради замонавий интерьерлар ва шаҳар маконлари.

Курс талабаларга маълум дизайн муаммоларини ҳал қилиш бўйича амалий кўникмалар тўпламини берибгина қолмай, инсоний яшаш муҳитини яратишга қаратилган дизайн фикрлаш турини шакллантиради. Эргономика инсон муҳитининг барча компонентларини – компьютер сичқончасидан тортиб товуш фони ва ҳароратигача – ўрганади ва ушбу компонентларнинг ҳар бири учун оптимал параметрларни ўрнатишга ҳаракат қилади.

Курс учун дарслик беш бўлимдан иборат бўлиб, уни ишлаб чиқишнинг асосий нуқталарини кетма-кет очиб беради:

– Эргономика асослари

– Эргономиканинг усуллари ва техник воситалари

– Антропометрия ҳақида асосий маълумотлар.

– Иш жойининг эргономик параметрларини ҳисоблашда антропометрик маълумотларни ҳисобга қўйиш қоидалари.

– Эргономик тизим.

Тақдим этилган бўлимлар ўқув-услубий аҳамиятга эга ва амалий хусусиятга эга бўлган иловалар билан якунланади.

Қўлланмада умумий маҳаллий ва хорижий манбалардан олинган илмий, амалий ва услубий аҳамиятга эга бўлган суратлар, тасвирланган материаллар ва қоидалар қўлланилади. Уларнинг асосийлари библиографияда келтирилган.

1. ЭРГОНОМИКA АСОСЛАРИ

1.1. Эргономика фани

Эргономиканинг келиб чиқиши ибтидоий жамият даврига бориб тақалади, улар асбобларни онгли равишда ишлаб чиқаришни ўргандилар, уларга маълум бир иш учун қулай шакл бердилар ва шу билан инсон органларининг имкониятларини кенгайтирдилар. Тарихдан олдинги даврларда асбобнинг қулайлиги ва инсон эҳтиёжларига аниқ мос келиши унинг ҳаёти ва ўлими масаласи эди.

Маълум бир тарихий лаҳзагача инсонга тегишли ҳамма нарса, у камбағал ёки бой бўладими, индивидуал равишда қилинган.

Оддий қишлоқ йигирув ғилдираги қўлнинг ўлчамига ва тананинг баландлигига мутаносиб эди, йигирувчининг кўзидан ипгача бўлган масофа текширилди. Aсбоб қўлга ўрнатилди, у одатий «ушлаш» ни талаб қилди, тутқичнинг ҳар бир туберкуласи ҳунармандга таниш эди. Шахс, ўз навбатида, асбоб ёки қурилмага мослашган. Бунга ҳунар, маҳорат, тажрибани ўзлаштириш киради.

Ўша ёпик даврларда узунлик ўлчовлари одамга, унинг танасига тўлиқ боғланган эди, масалан, тирсак, қия ва тўғридан-тўғри Россияда, Aнглияда – оёқ, Хитойда – cуни, кўплаб мисоллар келтириш мумкин, аммо тайфунларнинг энг каттаси, стандартлаштириш билан барчамизни забт этди.

Илмий-техникавий инқилоб ва ундан кейинги илмий-техникавий тараққиёт ишлаб чиқаришни механизациялаш ва автоматлаштиришга олиб келди ва билимнинг «эргономика» деб номланган янги соҳасини шакллантириш заруратини туғдирди.

Ишлаб чиқаришнинг ривожланиши билан бундан ташқари, технологиянинг ривожланиши одамга тобора ортиб бораётган талабларни қўяди, кўпинча уни психофизиологик имкониятлари чегарасида ишлашга мажбур қилади.

Масалан, Иккинчи жаҳон уруши даврида ҳарбий техникада сифат жиҳатидан сакраш бўлганида, ҳатто пухта ўқитилган ва танланган ҳарбий хизматчилар ҳам ундан унумли фойдалана олмадилар. Касбий танлаш ва тайёрлаш имкониятлари тугаши билан технология ва меҳнат шароитларини инсонга мослаштириш муаммоси биринчи ўринга чиқди.

Билимлар тўпланиши билан фанлар ўртасидаги алоқалар пайдо бўлди. Меҳнат гигиенаси тобора кўпроқ меҳнат физиологияси ва психологияси маълумотларига, меҳнат психологияси эса физиология, меҳнат гигиенаси, тизим муҳандислиги ва бошқалар маълумотларига мурожаат қилишга мажбур бўлди.

Юқорида айтилганларни ҳисобга олган ҳолда, 1940-йилларнинг охири ва 1950-йилларнинг бошларида ишлайдиган одам, унинг технология ва атроф-муҳит билан алоқаси ҳақидаги ғояларнинг яхлит тизимига эҳтиёж пайдо бўлди. Спектрда бир нечтаси бор.

Замонавий ишлаб чиқаришда инсоннинг имкониятлари чегарасидаги фаолият билан бир қаторда, меҳнат жараёнида одамнинг етарли даражада жисмоний фаоллиги, меҳнат қобилиятини пасайтирадиган ва ишчиларнинг соғлиғини ёмонлаштирадиган даражада кенг тарқалган.

Ярим автоматик ва автоматик линиялар, йиғиш линиялари, дастгоҳлар ва дастгоҳларни компютерлаштирилган бошқариш, қўл меҳнатини юқори механизациялаш инсон меҳнатини жисмонан осонлаштирди, лекин ундан монотон операцияларни бажаришнинг юқори тезлигини талаб қилди. Ҳаракатлар жуда соддалаштирилди – одатий ушлаш ва ҳаракатлантириш, суриш, босиш, меҳнат объектини ёки ишлов бериш асбобини қатъий белгиланган ҳолатда ўрнатиш (бир сменада ўртача 25 000 тагача монотон, чарчоқсиз ҳаракатлар амалга оширилади).


С этой книгой читают
Ушбу ўқув қўлланмада архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари тўғрисида умумий маълумотлар, уларнинг шаҳарсозлик ечимлари таъсири очиб берилган, шаҳарсозлик объектларини – шаҳарсозлик тизимлари, шаҳар ва қишлоқ жойлари, уларнинг элементларини лойихалашнинг ижтимоий асослари, меъморий биноларни лойиҳалашнинг ижтимоий асослари тўғрисида тушунча берилган. Бу жараёнлар иллюстрациялар ва схемалар билан ифодаланган. Қўлланма бакалавр ва магистрат
Ушбу китоб шаҳар назарияси тўғрисида бўлиб, унда қадимийлик даври шаҳарлари, ўрта аср даври, янги давр, замонавий янги вақт йўналишлари борасидаги шаҳарларни келиб чиқиши уларни ривожланиш тарихи, фото фактларда, схемаларда ўз ифодасини топган ва шунингдек урбанизм, футуристик қарашларни билан боғлиқ шаҳарлар ривожининг ғоявий тизими шаклланиши тўғрисида фикрларни олдинга олиб чиқади.Ушбу «МУЛОҲАЗА: шаҳар назарияси» китоби, меъморчиликда таҳсил о
Бутун дунёда ҳозирги тарихий босқичда шаҳарлар минтақалар, мамлакатлар иқтисодий ривожланишида ва ҳаттоки глобал ривожланиш жараёнида роли сезиларли даражада ошиб бормоқда.Шу муносабат билан муаллифлар китобнинг сарлавҳасига «МУЛОҲАЗА: иқтисодий урбанизация» нинг умумий жараёни тўғрисида бироз фикрлар эркинлигини берди.Биринчи навбатда шаҳарларни тадқиқ қилишни давом эттирадиган бакалавриат ва магистр талабалари бўлишини кутмоқдамиз, китоб ўқувчи
Сборник научных статей обобщает материалы и публикации за 2022 год профессора кафедры архитектуры Байджанова И. С. в сферах науки и образования, архитектуры, градостроительства и как руководителя по ведению научной работы над диссертацией магистрантов, также освещается статьи отличника народного просвещения, преподавателя филологии Самандарова М. И. о формирования инновационной основы обучения русскому языку в регионах республики Узбекистан. Сбор
Для того, чтобы вырастить ребенка как полноценную личность, любому родителю нужно прежде всего самому стать такой личностью. Учиться быть хорошим родителем и много работать над собой. Воспитайте в себе родителя вместе с нами!
Данный сборник поможет распознать коды ошибок, выдаваемые электроникой автомобилей Great Wall в зашифрованном виде. Вы всегда будете иметь под рукой необходимую информацию, скачав книжку. А еще лучше – хранить печатную версию в бардачке вашего авто.
Радость от появления долгожданного малыша иногда сопровождается разочарованием по поводу набранных за время беременности лишних килограммов. Почему так происходит, и как с этим бороться? Существует несколько причин и масса способов.
Вы с детства мечтали иметь свою семью, долго ждали того единственного мужчину в вашей жизни и вот настал тот момент, НО… Когда вы наконец-то обручены, ваши друзья и близкие безумно рады за вас, впереди ждет тот самый долгожданный день бракосочетания, а вас одолевают странные мысли и страхи, в душе поселилось беспокойство. О том, какие мысли посещают девушку перед свадьбой и какие картинки возникают в ее голове, мы и хотим поговорить.
Данная книга предназначена для любознательных дошкольников, любящих читать и узнавать новое. А также их родителей, помогающих им в этом.
Автобиографическая проза. Бесхитростный рассказ о судьбах одной семьи, начиная с начала ХХ века до наших дней. Ничего героического. Просто жизнь.
Какие неожиданности ждали брата Юра и Хассана ибн Кемаля в новогоднюю ночь? Что надо сделать, чтобы на тебя снять с себя проклятие феи, живущей под Карловым мостом? Для чего Павлу Веретенникову доставили в осажденную Москву осенью 1941 года? Ответы на эти, а также многие другие вопросы вы узнаете из данного сборника рассказов.Внимание! Важно!Автор надеется, что досточтимый читатель данной книги знаком с другими его книгами, такими как «А. Смолин,
Даша ловит своего мужа на измене. Для нее это отличный повод наконец-то подать на развод, ведь за плечами семь лет вынужденного брака, любви в котором так и не случилось.Когда-то ее выдали замуж без согласия в угоду семейному бизнесу, но, чтобы аннулировать этот брак, ей придется бороться не только за себя, но и за сына, которого муж может отобрать в любой момент…