Ибадулла Самандарович Байджанов, Махмуд Ибадуллаевич Самандаров - Шаҳар муҳитида инновацион биноларни шакллантириш асослари. Ўқув қўлланма

Инсоният ижтимоий-иқтисодий тараққиётнинг, илмий-техникавий тараққиётнинг янги даврига қадам қўймоқда. Саноат жамияти давридан бошлаб у фаол равишда ахборотга ўтмоқда. Шу билан бирга, атроф-муҳитнинг урбанизацияси ўзининг янги босқичига – шаҳар атрофини шакллантиришнинг янада илғор усулларини излаш орқали бошқа турмуш тарзини, ўзгача мазмунни шакллантиришга олиб келиши муқаррар бўлган субурбанизация босқичига ўтмоқда.

Тез, юқори тезликда урбанизация глобал муаммо сифатида бир неча ўн йиллар олдин пайдо бўлган ва йирик шаҳарларнинг метрополияга айланиши янги трансформациялар ва ифлосланиш манбаларининг пайдо бўлишига олиб келди атроф-муҳит, шунингдек, шаҳар маконини ўзгартириш. Шаҳар аҳолисининг ўсиши ва шаҳар ривожланишининг сиқилиши яшаш муҳитини кўкаламзорлаштириш муаммосига алоҳида аҳамият беради. Шаҳарнинг ривожланиши тоза ҳаво, сув, яшил майдонлар миқдорининг қисқаришига, шовқин кўрсаткичларининг ёмонлашишига, инсоляция ва ҳудудларнинг аэрация режимига олиб келади.

Урбанизациянинг дунёга таъсирининг кўп қиррали ва глобал муаммоси яшаш муҳити ҳам инсонга психологик таъсир кўрсатади. Aхборот оқимлари, экологик кўрсаткичларнинг ёмонлашуви, ҳаётнинг тезлашган суръати ва бошқа бир қатор омиллар аҳоли, айниқса, йирик шаҳарларда қулай яшаш шароитларини деярли йўқ қилди.

«Кечаги» ва «бугунги» муҳит инсон мавжудлигининг сифат жиҳатидан фарқ қиладиган (экологик) шароитлари: илгари табиат устунлик қилган, одамлар учун ташқи ва ички қулайликни таъминлаган, анъанавий йўл, ва ҳозирда шаҳарларнинг ташқи «табиий» майдони кўп ҳолларда турли даражадаги тажовузкорлик билан салбий муҳит ҳисобланади.

Шароитларнинг экологик табиатида сезиларли ўзгаришлар юз берди -архитектуранинг «асослари». Илгари бинолар табиатда шаклланган ва бу уларнинг ички (сунъий) маконларининг қулайлигини зарур экологик компонентлар билан таъминлаган бўлса, энди бошқа ва (деярли қарама-қарши) пайдо бўла бошлади. Қарама-қарши вазифаси биноларнинг ички маконини ташқи шаҳар-антропоген муҳитнинг салбий таъсиридан ҳимоя қилишдир.

Замонавий антропоген муҳит (ташқи шаҳар) ўзининг жисмоний моҳиятида ҳозирги вақтда биноларнинг ички муҳитини санитаризация қила олмайди, яъни. тарих давомида бажарган вазифаларни бажаради инсоният тараққиёти. Бинобарин, биноларнинг ўзида (шу жумладан зарур табиий компонент) унинг зарур хусусиятларини таъминлаш муаммоси пайдо бўлади.

Йигирма биринчи асрда. ушбу салбий тенденция билан боғлиқ ҳолда улар табиат билан ҳамоҳанг бино ва иншоотларни яратишга киришдилар. Улар табиий компонентлар (ўсимликлар, сув қурилмалари, геопластик элементлар ва бошқалар) ёрдамида вертикал ва горизонтал ва ёқимли сиртларда ривожланадиган ички ва ташқи маконлар тизимини ифодалайди.

Шуни таъкидлаш керакки, замонавий инсон ҳаёти маконида ҳукмронлик қилаётган антропоген муҳит фазони ташкил этишнинг янги шаклларини ва унинг структуравий қурилишини талаб қилади. Салбийларни қоплаш учун бизга янги архитектура ва шаҳарсозлик воситалари керак. Бу шаҳар атроф-муҳитини кўкаламзорлаштириш муаммоси ва кам углеродли шаҳарларни яратиш орқали аҳоли пунктларининг янги шаклларини излашнинг сабабидир.

Кам углеродли шаҳарларни шакллантириш концепцияси юқори экологик ва естетик хусусиятларга эга яшаш муҳитини яратишга асосланган. Уларнинг шаклланиши CО2 эмиссиясини камайтиришга ва антропоген иқлим ўзгаришига йўл қўймасликка қаратилган. Aввало, бу шаҳарлар энергия жиҳатидан ўзини-ўзи таъминлайди. Уларнинг яшаш муҳити қуёш, шамол, сув энергиясидан фойдаланишга асосланган. Бундай шаҳарларнинг архитектура ва шаҳарсозлик тузилмаси жуда хилма-хил бўлиб, табиий-иқлим омилларига, аҳолининг қабул қилинган сонига, банд бўлган майдонга, табиий муҳит элементлари билан боғлиқлик хусусиятига ва бошқаларга боғлиқ.

Кам углеродли шаҳар – бу юқори экологик ва эстетик кўрсаткичларга ва муайян шаҳарсозлик хусусиятларига эга бўлган шаҳар инфратузилмасининг фазовий жиҳатдан ташкил этилган ва ўзаро боғлиқ бўлган табиий ва антропоген элементлари тўпламидир. Кам углеродли шаҳарларни лойиҳалаш ва қуриш инновациондир ва бу дизайннинг якуний мақсади углерод эмиссиясини нол қилишдир.

Кам углеродли шаҳарларни яратишнинг асосий мақсади – қайта тикланадиган табиий манбалардан энергиядан фойдаланиш бўйича жамият ривожланишининг ўзгарувчан талабларига мувофиқ инновацион технологиялардан фойдаланган ҳолда шаҳарнинг оқилона архитектура ва шаҳар инфратузилмасини шакллантириш аҳоли учун ҳаётнинг юқори сифати.

Қайта тикланадиган табиий манбалар

Кам углеродли шаҳарлар келажакда инновацион бино ва иншоотларни қуриш учун асосий платформага айланади.

Ушбу қўлланмада ининновацион бинолар ва иншоотлар янада мукаммал яшаш муҳитини яратишга ҳисса қўшадиган объектлар сифатида. Aрхитектура ва шаҳарсозлик фаолиятидаги «инновация» атамасининг асосий концептуал аппарати унинг турли адабий манбаларда таҳлили асосида ёритилган. Шаҳар шароитида инновацион бино ва иншоотларни яратишнинг аниқ хусусиятлари шакллантирилмоқда.

Қайта тикланадиган табиий манбалар

Қайта тикланадиган табиий манбалар

Қайта тикланадиган табиий манбалар

Шуни таъкидлаш керакки, замонавий жамият ахборот режасининг янги технологияларини фаол ривожлантириш даврига кирмоқда, яъни у муқаррар равишда материал ва мавзунинг янги шаклларини ишлаб чиқаради. Сунъий маконни ташкил этувчи архитектура «четда» қолиши мумкин эмас. Бундан ташқари, у ўз ривожланиш йўлларини фаол равишда шакллантиради, келажакнинг функционал ва композицион-фазовий истиқболларини башорат қилади, турар-жой тизимларида атроф-муҳит компонентларини фазовий шакллантириш ва шакллантириш усулларини фаол излайди, табиат билан анъанавий муносабатларни қайта кўриб чиқади, йўлларни излайди. антропоген ва техноген таъсирларнинг тажовузкорлигини камайтириш.