ТҮПНҰСҚАМЕН
ҮНДЕСКЕН ТУЫНДЫ
Аса қамқор, ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймын.
Құранды аударуға екінің бірі тәуекел ете бермейді. Қанша жерден діндар, қанша жерден ғұлама болса да Құран мәнін түйсіну, оның сырларын толық мәнінде ашу әсте мүмкін емес. Сондықтан Құран аудармасын, қаншалықты жетік аударма болса да, Құранның өзі, яғни Алланың кәләмі деп қабылдауға болмайды. Дұрысы, осы аудармада да атап өтілгеніндей, Құран мағыналары мен түсіндірмесінің аудармасы.
Бағымызға қарай қазақ тіліндегі мұндай аудармалар қатары жыл санап артып келеді. Рас, ала-құлалыққа да жол берілгендігін жоққа шығара алмаймыз. Алайда, әрқайсысының өзіндік жетістігі бар екендігін де мойындауға тиістіміз. Бірі – түпнұсқаға жақындығымен ерекшеленсе, екіншісі – көркем тілі арқылы оқшауланады. Үшіншісінде – діни таным басым. Ал біз қолға алып отырған Мүслім Хайрулланың аудармасы – өзге аудармалардан бөлек, өзінше бір әлем. Сондықтан бұл аударма бағасын біз емес, бізден гөрі аузы дуалы дін ғұламалары бірінің бергенін қалаған едік. Сол оймен кітаптың қолмен түптелген бір нұсқасын аялай ұстап Қазақстан мұсылмандары Діни басқармасына да бас сұқтық. Бірнеше білікті мамандар алдынан өттік. Құтты болсын айтып, тілеулестік білдіріп баталарын беріп жіберді. Дербісәлі ағамызға да телефон шалып пікірін сұраған едік. Бұрыннан тонның ішкі бауындай жақын жүретін ағамыз бірден-ақ оң пейіл танытты. Әйтсе де, не керек, баталы сөз айту еншісі өзімізде қалды.
Мүслім Хайрулла аудармасындағы басты ерекшелік – бұл аударма емес, құйылып түскен маржан сөз. Аудармада сөз тересің, сөз аңдисың, содан барып қисынсыз тіркестер, орашолақ сөйлемдер бой түзейді. Ал М. Хайрулла аудармасында ондай жанқинау жоқ. Оның жаны Құран аятымен үндесіп кеткен. Сондықтан әр сөйлем, сөйлем емес аят, әуезді әуенмен төгіліп түскен. Бұл – басты ерекшелік. Құран мақамының аудармада сақталуы – бұл енді нағыз шеберлік.
Құранды айтпағанда, жай көркем шығармалар аудармасының өзіне көңіліміз тола бермейді. Ондай аудармалармен біз күнделікті жұмыс барысында ұдайы кездесіп тұрамыз. Мүслім ұсынған Құран аудармасын қолға алғанда сондай күмәннің болғаны рас. Алайда, «біссміллә» деп Құран беттерін парақтай бастағаннан-ақ ол ойдан айныдық. Қайталап айтайық, бұл аударма емес, құдірет қалауымен төгіліп түскен туынды. Бұл – біз ұғына бермейтін, сырын ішіне бүккен құпиялы Құран тылсымының қазақ тіліндегі бір көрінісі. Оқып көріңіз. Сіздің де дәп солай ойлайтының күмәнсіз.
Құдияр БІЛӘЛ,
жазушы, ҚР Мәдениет қайраткері,
Қазақстан Мұсылмандары
Діни Басқармасының алқа мұшесі
1-СҮРЕ.
ӘЛ-ФАТИХА.
БЕТАШАР.
Аса қамқор, ерекше мейірімді,
Алланың атымен!
1.
Барлық мактау – Аллаға, әлемдердің Раббысына>1;
2.
Рақымды, мейірімді
3.
Қиямет Күнінің Әміршісі Ол ғана –
4.
Тек Саған ғана табынамыз>1а,
Сенен ғана жәрдем тілейміз:
5.
“Бізді тура жолыңа сала гөр.
6.
Өзіңнің қайырымыңа бөленгеннің
Сала көрмеші, қаһарына ұшырағанның,
Және адасқанның жолына”.
2-СҮРЕ
ӘЛ-БАҚАРА>2
Сиыр
Аса қамқор, ерекше мейірімді,
Алланың атымен!
1.
Әлиф – Ләм – Мим>3.
2.
Міне осы Кітапта күдік жоқ,
Көрсетуші тура жолды,
Раббысынан қорыққаннан тақуа
болып жүргенге>4.
3.
Көмеске сеніп>5,
Намазына мұқият болып>5а,
Кеңшілік етіп садақаны беретінге>5ә,
Біз оған берген нәсіптен.
4.
Кім саған түсірілген (Кітапқа) сенеді,
Тағы сенен бұрын (елшілерге) түскендерге,
Кім Ақыретке нанады,
Әрі онда (ол жайында) күмән жоқ.
5.
Міне, солар Раббылары тарапынан,
Хақ жолда,
Солар ғана қуанышқа ие болар>56 !.
6.
Ал кәпірлерге бәрі бір -
Үгітте, үгіттеме,
Олар (Аллаға) иман келтірмейді.
7.
Алла олардың бітеген,
Құлақтарын, жүректерін,
Көздерінде перде тұр,
Олар үшін зор қинау!
8.
Бірақ кейбірі екіжүзді (мұнафық):
“Аллаға, Ақырет күніне сендік”, -
дейді,
Бірақ жүректерінде иман жоқ.
9.
Алланы және иман келтіргендерді
алдай жақ.
Бірақ өздерін ғана алдағанын сезбейді.
10.
Олардың жүректерін дерт басқан,
Алла сол дерттерін қоздырар.
Өтірікшілер есебі –
Күйзелтуші азапта.
11.
Қашан да оларға:
“Жер жүзінде бұзақылықты
қылмаңдар”, делінсе,
Олар айтады:
“Жоқ біздер жақсылыққа ғана
шақырамыз”, – деп.
12.
Сақ болың!
Шын мәнінде олар бұзақылықты
ғана жайуда
Алайда олар түсінбейді>6.
13.
“Иман келтіргендер сияқты,
Иман келтіріңдер”, – делінсе,
Айтар сөзі олардың:
“Надандар, ақымақтар сияқты
Иман келтірейік пе?” – деп.
Шын мәнінде олар білмейді,
Өздері ақымақ, адасушы екендерін!>7
14.
Ал мүміндерге кездессе
Айтар сөзі олардың:
“Біз де иман келтірдік”, – деп,
Бірақ өз шайтандарымен оңашада>8,
Олар айтады:
“Расында біз сендермен біргеміз,
Оларды тәлкек етіп жүрміз”, – деп.
15.
Алла азғындықта қаңғыртып
Ұшыратар оларды мазаққа.
16.
Олар тура жолды қисыққа
Айырбастап алғандар.
Саудалары пайдасыз!
Тура жолды таппайды.
17.
Олар от жаққан адам сияқты, -
Маңайын жап-жарық қылғанда,
Алла оны өшірді,
Қараңғылықта қалдырып,
Енді олар көрмейді.
18.
Саңырау, мылқау, соқыр болып,
Алла жолын таппайды.
19.
Әлде (тағы бір мысал>9), -
Қараңғылықта күркіреп, жарқылдап
Аспаннан нөсерлете құйған жаңбырда,
Олар құлақтарын бармақтарымен бітейді,
Қорқып найзағайдан өлем деп.
Бірақ Алладан құтыла алмас имансыздар!
20.
Олардың көздері найзағайдан
шағылысады,
Оларға одан жарық болғанда,
Олар ұмтылады алдыға.
Қараңғы болып қалғанда,
Тұра қалады жылжымай.
Егер Алла қалағанда жояр еді
Олардағы есту, көру сезімін –
Өйткені, Алла күші толық,
әр нәрсеге жетуші!
21.
Әй, адамзат!
Құлшылық қылың Раббыларыңа,
Кім жаратты сендерді,
Әрі бұрын болғандарды!
Әрине, сақтанғаннан боларсыңдар.
22.
Кім сендер үшін,
Жерді төсек етіп жайды,
Аспандарды қорған қылып көтерді,
Көктен жаңбыр жаудырып,
Шығарды сендер үшін өсімдіктен ризықты.
Сондықтан біле тұра (Ақиқатты),
Аллаға серік қоспаңдар.
23.
Ал егер құлымызға
Біз түсіргенге күмән болса.
Онда осындай бір сүрені келтіріңдер,
Қалағандарыңды шақырып!
Егер сөздерің рас болса!
24.
Бірақ оны егер сендер қылмасаңдар,
Ал оны сендер сірә істей алмайсыңдар.
Оттан қорқыңдар – әзірленген кәпірлерге.
Отыны оның болады,
Тастар мен (бұзақы) адамдар.
25.
Иман келтіріп Аллаға,
Ізгі амал істеушілерді шаттандыр.
Кіреді олар Үжмаққа – өзендерді ағызған,
Оларға одан әр кезде ризық бергенде,
Олар айтады:
“Осы біздерге берілген еді ғой бұрын да”, – деп,
Ол сыртынан ғана ұқсас келеді>10.
Оларға онда өте пәк жұбайлары бар,
Олар мәңгі онда болады.
26.
Алла тартынбайды мысал келтіруден –
Ол кішкентай ғана маса болсын>11,
Мейлі, болсын ең қастерлі жаратылысы.
Ал мұміндер оны біледі,
Ол Раббыларынан (Ақиқат) деп,
Ал қарсы келгендер айтады:
“Алла бұл мысалмен не демек?” – деп.
Алла онымен көбісін салар адасуға,
Және көбісін тура жолға салады,
Тек бұзақыларды жолдан тайдырып.
27.
Аллаға берген уәдесінде тұрмаған,
Біртұтас болуға бұйырылғанды бұзып>12,
Жер жүзіне бұзақылықты таратқан,
Рас, алданғандар, міне, солар>13.
28.
Сендер қалайша сенбейсіңдер Аллаға?
Өлі едіңдер,
Ол сендерге жан берді
