Kunan pacha yachay
Llaqtayuq runakuna: 1.1.
Amerikamanta runakuna USA
Anguilla (Anguilla) .
Anglo Kanada runakuna (Anglo Kanada runakuna) .
Antiguakuna (Antigua wan Barbuda) .
Antillas (Unda Antillas) .
Antillanos (Chawpi Awya Yala) .
Argentinamanta runakuna
Afroamericanos nisqa runakuna
Bahamas runakuna
Barbadu runakuna (Barbados) .
Bilisya runakuna (Bilisya) .
Bermuda runakuna (Bermuda) .
Bolivia runakuna
Brasilmanta runakuna
Venezuela runakuna
Virginia runakuna (Virgen wat'akuna) .
Haiti runakuna
Guyanés simipi
Indo-Pakistanu Guyana (Guyana) .
Guadalupe (Guadalupe) .
Guatemalteco runakuna
Guianas (Francés Guyana) .
Honduras runakuna
Granada runakuna (Granada) .
Dominicanokuna
Dominicanokuna
Kayimankuna (Kayman wat'akuna) .
Colombia runakuna
Costa Rica runakuna
Cubanokuna
Yunka yanakuna
Martínicas (Martinique) nisqa.
mexicanokuna
Montserratian (Montserrat) llaqtapi.
Nicaragua runakuna
Panamá runakuna
Paraguayos
Piruw runakuna
Puerto Rico runakuna
Raisalians (Raisal criollo. San Andrés y Providencia) sutiyuq runaqa.
Salvador runakuna
San Vincentianokuna (San Vicente wan Granadinakuna) .
San Kitts y Nevis
San Lucian (Santa Lucia) .
Indo-Pakistan Surinam (Suriname) .
Turkukuna (Turkus y Caicos) .
Trinidad-Indo-Pakistan (Trinidad wan Tobago)
Trinidadmanta kriolla (Trinidad wan Tobago) .
Uruguayos
Malvinas (Manchos) .
Franciamanta Kanada runakuna
Chile runakuna
Ecuadormanta runakuna
Jamaica runakuna
Amerikamanta indihina runakuna:
Esquimo-Aleut llaqtakuna:
Aleuts nisqakuna
Esquimokuna
Groenlandia runakuna
Nunavut llaqtapi
Urin Awya Yalapi indihinakuna:
Na-Dene llaqtakuna:
Tlingit simi
Eyak (eyyak) .
Athabaskankuna (Athabaskankuna):
Apaches
Carrier
Dogrib sutiyuq
Kuchin
Navajokuna
Esclavo (esclavo) .
Tanaina
Chilcotina (Chilcotina) .
Chipewyan (chipewyan) .
Algia mama llaqtakuna:
Wiyot
Yurok
Algonquianokuna:
Abenaki
Arapaho
Delaware llaqtapi
Illinois llaqtapi
Cree (ayllu) .
menominado nisqa
Mikmaki
Mohicankuna
Montagnier-naskapi (naskapi) .
Ojibwa (chippewa) .
Cheyenne (Cheyenne) .
Yana chaki (Yana chaki, Siksika) .
Shawnee (shawnee) sutiyuq runa.
Beothuks nisqa runakuna
Wakashi:
Kwakiutl
Makah
Nootka
Iroquois:
Huron sutiyuq runa
Cayuga
Mingo
Mohawks nisqakuna
Oneida
Seneca
Cherokee (Cherokee) .
Eri (ayllu) .
Yokuts
Cadonu llaqtakuna:
Caddo (caddo) nisqa.
empeño nisqa
Wichita
Kiowa-Tanoan llaqtakuna:
Kiowa
teva (teva-tano) .
tiva
Kochimi-Yuman llaqtakuna:
Kochimi
Yuma
Maidu
Muscogee llaqtakuna:
Alabama (ayllu) .
Qapariy (Muskogee) .
Seminole nisqa
Choctaw (choctaw) .
Chickasaw
Sioux llaqtakuna:
Assiniboina nisqa
Winnebago llaqtapi
Cuervo
Lakota
Mandan
Misuri llaqtapi
Osage nisqa
Sioux (Dakota) llaqtapi.
Sioux Dakota llaqtapi
Meseta nisqapi Penutiano llaqtakuna:
Klamath sutiyuq runa
nez perce nisqa
Sahaptines nisqa
Pomo
Salishi:
ella kula
coeur d'alene sutiyuq runa
Natchy (wenatchee) sutiyuq runa.
Thompson sutiyuq runam
Shuswap sutiyuq
Uti llaqtakuna:
costano
miwok
Tsimshian sutiyuq runa
Chumash
Chinook (Chinook) .
Yuto-Azteca llaqtakuna:
Aztecakuna
Cahuilla
Comanche
luiseño
Mono
Papago
Payut (payute, payute) .
Pima
Timbisha (runakuna) .
Tongva
Hopi
Shoshone sutiyuq runa
Utah llaqtapi
Yaks
Sapaqchasqa (Uralan Awya Yalapi indihinakuna sapanchasqa simikunata rimaq):
Washo (Washo) .
Zuni
Calusa
Kootenai sutiyuq runa
Miami llaqtapi
Natchez sutiyuq runa
Sayuslo
Túnica biloxi
ola
Haida
Mana genético nisqa huñusqakuna:
pueblo
Chawpi Awya Yalapi indihinakuna:
Purepecha
Maya Quiche llaqtakuna:
Maya
Quiche
Lacandonkuna
Totonaki
Olmecs nisqakuna
Pocomani
Pokomchi
Zapotec nisqa
tepanecs nisqa
hackalteks nisqa
Tzeltal sutiyuq runa
Tzotzili sutiyuq runa
Tsutuhili
Chichimeca
choli
Chontali
Chorti
Oto-Mang llaqtakuna:
Mixtecs nisqakuna
Urin Awya Yalapi indihinakuna:
Aymara llaqtakuna:
Aymara Simi
Hakaru
Apiac:
Arawaks:
Arawaks
Garifuna
Guajiro
Lucayankuna
Taino
Araucankuna
Atacamegno nisqa
Nanay
Bororo
Botokudo nisqa
Warao
Vari
Llaqtakuna:
Kaingang
Itonama
Cañari
caribemanta
Kuna
Runasimi
Munduruku
Tehuelche nisqa
Tukuna
Tupi Guarani
Witoto
Hoti
shipibo-conibo nisqa
Yagans
América suyupi llaqtakunamanta wakin willakuy
Kunan pacha indihinakunap ñawpaq awqankunaqa Chinchay Awya Yalamanta Awya Yalapi Awya Yalaman astakurqan. Materiales arqueológicos nisqapi, aswantaqa chayllaraq tarisqakuna Rocky Mountains nisqapa inti lluqsimuy ladupi, praderakunapa inti chinkaykuy larunpipas, pruebasqa kachkan, América suyupi asentamientoqa ruwakusqanmantañam, chay periodo postglacial nisqapi, chay etapa de la tarde nisqapi Paleolítico utaq Mesolítico nisqapas (15-10 waranqa wata ñawpaqta), chaymi pasarqa achka olakuna rakinakusqa achka pacha.
Chay llaqtata tiyanankupaq ñankunaqa karqan estrecho de Bering, Alaska nisqakunan. Chay t’oqoykunapin tarirqanku ñawpa rumimanta herramientakunata, kunan chinkasqa uywakunaq tullunkunawan kuska, chaykunaq hawanpin takyachisqa karqan ñawpaq kaq mosoq hamuqkuna cazapi challwakuypi ima llank’asqankuta, rumi hachayoq, arcoyoq flechayoq, awasqa llikayoq, . qaramanta ruwasqa pachakuna, uywasqa allqu, mankakuna. Chayta qhawarispan qhepaman imaymana culturakuna wiñarqan imaymana América suyupi. Hatun hatun allpa chimpapi tiyaspa, indihinakunaqa achka antropología nisqa layakunamanmi rakinakurqanku. Ichaqa kay layakunaq mana kaqlla kasqankuqa manan imapaqpas valenchu, chaymi mana iskayrayanapaq hinachu huk saphiman pertenecesqankuqa. Paykunaqa mongoloide aylluwan huñusqa kanku: q'illu qara (chaypa llimp'inkunaqa llamp'u q'illumanta puka q'illukama), umapi q'ara chiqan chukchayuq, kurkupi mana allin wiñasqa chukcha chiru, riqsisqa uya tullukuna, ancho uyayuq. Aswanpas, huk lluqsisqa simin (askha kuti aquilina), huk mana ancha rikusqa epicanthus (ñawi p’alta mongol) indiokunata mongoloidekunamanta t’aqachin, chaymi huk especial grupo antropológico clasificación nisqapi t’aqanapaq base. Sudamérica chawpi suyukunapi indiokunaqa kay ruwaykunawanmi reqsichikunku: ola chukchayoq, aswan ancho simin, aswan kallpasapa barba wiñaynin, huk ruwaykunapas Australiapi, Melanesiapipas yana qarayoq runakunaman asuykachiq. Ichapas mana Mongoloidekunallachu, aswanpas Australoidekunapas, Asia Sur-Orientalmanta Pacífico mama quchap patanpi mast'arisqa, ñawpaq kamasqa kasqankumanta, estrecho de Bering suyunta Amerikaman yaykurqanku. Huk qhipa qata América llaqtapi tiyaq runakunapiqa esquimos nisqakunam, paykunam huk rakin Amerikapi indihina runakunamanta. Paykunaqa Alaskamanta Groenlandiakama lliw wichay lamar quchapa patanpim tiyanku. Tipo físico nisqapipas, simipipas indihinakunamantaqa hukniraymi. Kaykunaqa aswan típico Mongoloides nisqakunam América suyupi. Esquimo ayllukuna ch'iqisqa kaptinkupas, hukniray rikch'ayniyuqmi kanku.
