Кереш.
Горурлан, татар халкы!
Син эшчән, нурлы, затлы!
Ир-атлар каннарында
Батырлык гөрләп ага!
Горурлан, татар халкы!
Тарихың синең паклы!
Кыз-хатынар карашы –
Назлы күкләр сулышы!
Борынгы калаң Казан
Бөеклеккә кагылган!
Ирекле җилләр белән
Бишегеңне яз үбкән!
Тырышлыкка бертуган:
Татарның кулы уңган!
Токымың киләчәктә
Үссен, халкым, чәчәктәй!
Татарстан торсын балкып,
Барыбызга өй булып.
Халыкка бирелгән тел –
Алладан изге бер сер!
Сакла, халкым, татар телен!
Күбәйсен синең саның!
Балаңа бир якты белем,
Рухыңның якла данын!
Бу мәдхия татарларга
Багышланып язылган!
Язмышы бәхетле булсын,
Халкыма дога сыман!
Беренче бүлек.
I
Ял көнендә туган якка
Юл тота Вафин Марат;
Кайта Базарлы Матакка,
Тансык кунак буларак.
Кайта әнисе янына:
Күрмәгәненә бер ай.
Туган якларын сагына
Үсеп җиткән балакай.
Бу малайга кырык сигез
Август аенда тулган.
Тормыш юлын барган тигез,
Урынын лаек булган.
Ничә яшь ир-атка тулса,
Әнисенә ул – бала:
Аксыл төстә чәче булса,
Барыбер шундый кала!
Ана йөрәген саклагыз,
Дусларым-милләтәшләр!
Исән чагында сорагыз:
“Бәгерем, ничек хәлләр?”
Кайтып җитә каһарман,
Әлки төбәген узып.
Башланып китсен роман,
Әнкәй кадерен танып.
II
Кызыл төсле өй турында
Туктатты машинасын:
Кочаклый ишек буенда
Бала туган анасын.
Бәлеш өстәлдә дымлана –
Кичтән Сәрия ханым
Бердәнбер Марат улына
Җәлләми тәмлек санын:
Кайнар чәй өстәл өстендә,
Конфет ята – кара баш,
Булачак улы эчендә
Токмачлы, әлбәттә, аш!
Карый әнисе сокланып
Зур үскән баласына.
Лимонны чәенә манып,
Утырган ул янына.
Зәңгәр күзле, урта буйлы,
Җыйнак тәнле каһарман:
Спорт дусты һәм якты уйлы,
Яшенә карамастан.
Җиңел атлетика белән
Яшь чактан шөгыльләнгән,
Шуңа күкрәге дә күләм,
Җилкәсен киң үстергән.
Тормышы һаман бәйле:
Хәзерге заманада
Марат эшли Казанда –
Урыны дәрәҗәле
Спорт министрлыгында.
III
– Улым, хәлләреңне сөйлә! –
Ханым тиздән өндәшә –
Аз кайтасың хәзер өйгә,
Утыр килеп янәшә.
– Энием, күбәйде эшләр…
Суларга да юк һава.
Еш күрәм мин начар төшләр
Ничектер бу арада;
Универсиада уза
Казанда ике айдан:
Бөтен вакыт эштә туза,
Мәшәкатьләре хәйран.
– Үзеңне саклап йөре
Әзгенә син, акыллым!
Исәнлегеңнең сере
Догамның саклый санын.
– Әй, әнкәем! Белсәң иде
Казан ничек үзгәрде!
Йөзенә бөеклек тиде,
Күпме бина төзелде!
Соңгы тапкыр елдан артык,
Онытмасам һаман да,
Сине берләшеп озаттык:
Булдың бит башкалада…
Ләкин сизмәдең, алай да,
Шәһәрнең үзгәрешен:
Күрмәдең матур калайдан
Стадион төзелешен.
Гаилә кору Касәсе,
Яңа юллар күк күрде;
Барысын күрсәтәсе
Исән чагыңда иде…
Булган үзгәрешне күреп,
Яшисе киләп тора!
Июль ахырына түзеп,
Көтеп торыр ялы да.
Бу вакыйгалар, әни,
Уеннарны уздырсак,
Татарны дәрәҗәли:
Шаукымы булыр ерак!
Нинди бөек мирасы
Токымыбызга калыр…
Спортның махсус бинасы
Казанда урын табыр.
IV
Сәрия ханым елмаеп
Улы башын сыйпады:
– Әйтерсең дә син гаҗәеп,
Никадәр телең баллы!
Ничек Казанны күрергә
Алтанда син яшәгәч?
Кереп генә өлгерергә –
Шәһәрдән бора, бәтәч!
Аяклар да калмады
Казан буйлап йөрергә.
Раббым атаңны алды:
Әле ярый без бергә.
Алевтинаң да ашыкмый
Мине күреп алырга…
Бик кешеләрне яратмый
Шул ул соңгы арада.
Ачуланма сүзләремә,
Бәгерем минем Марат.
Күрәм синең күзләреңдә
Ун еллар бәхет вафат.
Гайләдәге эшләреңә
Кысылмадым беркайчан,
Шәхси тормыш эзләреңә
Килеп басмадым арттан.
Ләкин ана йөрәгенә
Сизәсе авыр моны;
Картаеп әйтүем генә:
Качкан синнән таң моңы.
Балалы хатын алдың да
Үзеңә иптәш булып,
Оныттың узең турында,
Иреклегеңне буып…
Инде унике ел үтте,
Бер көне дә артмады:
Үзен ул бәхетле итте,
Сиңа бала тапмады…
Кеше баласын устереп,
Зур эш, улым, ясадың.
Раббым савапларын төреп
Бирсен ике дөньяның;
Дима үз оныгым диеп
Йөрәктәй яратылды.
Аны саранмадым сөеп,
Данлыклы үсте, затлы.
Утыз биш яшьлек хатында
Ун еллык бала иде:
Үги димәдем алдында,
Туганлап җаным сизде.
Инде ул да үсеп җитте…
МГИМОда укый балам:
Аккош сыман очып китте,
Балачагасы тәмам;
– Нәрсә дияргә дә белмим,
Әнкәй, синең сүзеңә…
Бәлки, чыннан бәхет телим,
Бәлки, сиңа сизелә…
Алевтинаны жәлләдем
Мәхәббәткә буларак.
Ләкин каза тик белмәдем:
Тормыш юлым – туфрак;
Карьерамны төзим диеп,
Суздым утыз алтыга:
Чал өлгерде башка тиеп,
Чаптым гайлә корырга.
Балалар булмады – дөрес,
Димәк, шундый язмышым…
Инде хәзер кырык сигез…
Бәхетем – синең ашың.
Калдырыйк, әнкәй, бу сүзне;
Җаным монда ял итә.
Елатма ир-атка күзне,
Шатлык кача югыйсә.
V
Гаҗәеп матур иртәнли
Язгы Матак таңнары!
Кояш кырларны иркәли,
Сайрый кошлар парлары.
Яңа Чаллысы булсын мы,
Баллыкүле, Алпары:
Чакыра барсы дустымны
Әлки иркен юллары!
Кунакка кайт әле безгә!
Чиста чишмә суы эч!
Урманнарда гөмбә эзлә,
Рухыңа агылыр көч!
Нәби Дәүли әсәрләрен
Укы туган ягында!
Гүзәл табигать серләрен
Чишеп кара болында!
Салманы, Мулла авылы,
Төгәлбәе булсын мы:
Кунакка әзер табыны,
Һәрвакыт ул урынлы;
Кызларыбыз матурлыгын
Күзләт хәләлен белеп,
Халыкара татулыгын
Сиз урамнарда йөреп;
Борынгы Нохрат булсын мы,
Камкасы, Үргәгәре:
Исертә кайткач аңымны
Кичке мунча исләре.
Алтын чиксез кырларда
Ялтырап үсә иген:
Тырыш халык агыза
Армыйча эшчән тирен.
Каеннар каршы ала
Яфракларын селкетеп,
Актай егласы ага,
Сылу җирләрне тегеп;
Хисле көньяк йөрәкләр,
Чибәр сөйкемле күзләр,
Ч-хәреф баллы сүзләр
Саклап яши әлкиләр!
Үзенчәлекне саклап,
Көн күр, Әлки, мең еллап!
VI
Ялның икенче кичендә
Марат күлгә ашыга;
Кармак селки җилкәсендә:
Бара балык тотырга.
Беркем дә юк су буенда,
Күкнең йөзе тып-тыныч;
Нәрсә каһарман уенда? –
Автор белми, кызганыч…
Бәлки, яшьлеген сагына,
Щүкә турында уйлый;
Бәлки, хыялы талпына,
Бара-бара су буйлый.
Ярты сәгать эчендә
Бернәрсә дә тотмады:
Буш тимер чиләге дә,
Балык кармак капмады.
Ерактан күрше бабай
Палкасын тотып бара.
– Кил монда, Марат, давай! –
Диеп аңа кычкыра. –
Бу вакытта юк балык,
Син бушка утырасың!
Сергей-бабайны танып:
“Тотырмын су анасын!” –
Көлде аңа җаваплы,
Баручан күрше яклы.
– Кайтыйк әле без бергә,
Күрше малае, өйгә!
Балык – бәхет сыман ул, –
Диде бабай сузып кул. –
Уңай мизгелдә тотмасаң
Бәхетсез елап каласың!
– Соң инде, дөрес, вакыт…
Ятырга кирәк кайтып;
Иртәгә иртә таңнан
Эшкә барам Матактан.
VII
Йокыга ятыр алдыннан
Әнисе улы белән,
Җылылык алып табыннан,
Тәм назлый әңгәмәдән;
Карый ана күзләренә
Зур үсеп җиткән бала:
Елмая ул сүзләренә,
Хикмәтенә соклана.
Яшел төстә карашы
Күзлек аша ялтырый,
Матур яулыкта башы
Ап-ак чәчләрен саклый.
Җитмеш ике ел йөзендә
Нур булып урын алган:
Җыерчыкларда битендә
Тормыш юлы язылган.
Сугыш чоры баласы…
Күпме кыенлык күргән;
Һәлак булган атасы
Берлинны алгач тиздән.
Бер кешенең кайгысы,
Бер гайләнең язмышы –
Халкыбызга да хаслы,
Илебезнең кайгысы.
Яшәп шул мохтаҗлыкта
Әби белән бабалар,
Сабырлап авыр чакта,
Үстергәннәр балалар;
Шул туфрактан үскән гөл –
Без синең белән, якташ:
Буынның кадерен бел,
Ашыгучан замандаш!
Чәчәген куй каберенә,
Исәннең хәлен белеш;
Хөрмәт күрсәт һәрберсенә:
Бу ярты сәгатьлек эш.
VIII
Иртәнге сәгать алтыда
Марат йокыдан бизгән;
Әнисен үбеп алды да
Казанга китте тиздән.
Сокурыда бик зур бөке:
Эшенә соңга калган.
